Con 'safe' cuido medico ta?

Ningun hende ta spera cu e ta bai busca asistencia medico anto e ta haña daño of te hasta su morto. Pero esey ta un realidad cu por touch nos tur. Ta bai bira 20 aña pasa cu un buki a cambia e mundo medico henter, esta “To err is human: building a safer health system“. Den e investigacion aki expertonan a studia e cuido medico na Merca y a conclui cu e no ta safe. De hecho, tin asina hopi hende ta muri pa aña, cu bo por compar’e cu un situacion den cual tur dia un jumbojet ta cai pa full un aña largo, pa asina yega na e mesun cantidad di morto ey. Esaki a shock mundo medico y a trece cambionan pa mehora e sistema di salud y yega na un cuido mas safe. Hulanda tambe a haci esaki y na aña 2008 a reduci e peliger na mitar segun estudionan haci.

Na Aruba e movimiento pa un cuido mas sigur ta den desaroyo ainda. No tin ningun garantia riba nivel nacional pa tur instancia, pero si art. 5 di e ley nobo di Calidad (Landsverordening kwaliteit in de gezondheidsorg, AB 2014, no. 74) ta haci esaki un obligacion. Tur instancia di cuido mester tin un sistema di calidad. Esaki ta un manera con pa midi e calidad di cuido cu ta wordo duna. 

Como patient esaki ta hiba na e realidad cu nos tur hunto mester bringa pa derechonan colectivo ainda. Como patient individual bo por check cu bo dokter di cas, bo por yama Hospital of otro instancia y puntra con nan ta trahando pa haci e cuido ‘safe’. Pero no keda warda riba contesta. Segun e ley nan mester duna cuenta  un bes pa aña den e jaarverslag cu mester wordo entrega na Inspectie Volksgezondheid Aruba. Ounke e relato anual aki mester ta accesibel tambe pa tur patient, e realidad ta cu ainda mayoria instancia no ta publica esaki pa tur patient por wak. Unda e voz di e patientnan a keda?

Aki ta bin e necesidad pa drecha e calidad di cuido y nos derechonan como patient door di un movimiento colectivo. Na Aruba no tin un gremio of asociacion nacional di pashent. Loke cu tin ta specificamente pa malesanan of limitacionnan cu algun grupo kier combati of mehora, manera cancer of fystiotherapie specialisa pa mucha. Kico esaki kiermeen? Cu no tin ningun instancia cu ta bringa pa interesnan di patientnan dilanti di e asociacionnan di dokter, instancianan di cuido , AZV y gobierno manera na Hulanda si ta e caso. 

Mientras esaki ta asina, ta bon pa nos ta consciente cu si como cada patient individual nos no conoce nos derechonan individual prome, nos no por cuminsa papia di derechonan colectivo pa mehora e sistema na Aruba. 

Abo sa bo derecho caba como patient?

Bo salud, bo derecho.

Seminario Derecho di patient, 28 November 2018.